Bossche Encyclopedie | De Vrouw en de Draak

afb. Ernst van Mackelenbergh, Rosmalen

De Vrouw en de Draak

Noordtransept

23. De Vrouw en de Draak

'En er verscheen een groot teken aan de hemel: een vrouw bekleed met de zon, de maan onder haar voeten en op haar hoofd een kroon van twaalf sterren ... Toen verscheen aan de hemel een ander teken: een grote vuurrode draak. Hij had zeven koppen, en tien hoorns, en op elke kop een diadeem': aldus Johannes in zijn Openbaringen, verslag gevend van zijn visioen waarin de Vrouw - 'zij was zwanger en kreet in haar weeën'- staat voor Maria in verwachting van de Verlosser, en Zij wordt geconfronteerd met het kwaad en verderf dat ze met behulp van de Aarde overwon.
Dit onderwerp is op verzoek van plebaan Van Suzante gevisualiseerd in het nieuwe glas-in-lood-raam van het noordtransept. De glazenier Marius de Leeuw kreeg de opdracht en in 1966 is het glas in het oude gotische traceerwerk gemonteerd.
Boven de vuurrode draak en de felblauwe Vrouw staan de eerste en laatste letter van het griekse alfabet, Alpha en Omega, ter symbolisering van het begin en het einde der tijden.
Het neogotische venster dat in de vorige-eeuwse beglazingscampagne op deze plaats was aangebracht, werd op 26 october 1944 door een granaatinslag volledig vernield. Dat gebrandschilderde raam was in 1865 geplaatst op kosten (f 7000,-) van het kerkbestuur zelf volgens besluit van 5 october 1864. Afkomstig uit het atelier A.M. Schmitz te Aken en uiteindelijk als de meeste vensters ontworpen door L.C. Hezenmans, waren hier in het noordtransept de Geboorte van Christus en de Aanbidding der Koningen voorgesteld. In 1931 schreef de Bossche archivaris Jan Mosmans sarcastisch over dit neogotische raam: '... van Deutsche factuur ...en reeds charmant aan 't oxydeeren'.

De wapenschilden in de onderste vakken van dit brede venster waren de volgende:

1.	van de toenmalige paus, Pius XI
2.	van de Bossche bisschop Joannes Zwijsen
3.	van Petrus Wilmer, de bisschop van Haarlem, die als deken en plebaan van de St-Jan was begonnen aan de vorige-eeuwse restaratie
4.	van het Koninkrijk der Nederlanden
5.	van de provincie Noord-Brabant
6.	van de stad 's-Hertogenbosch

literatuur:	Bloys 1924, blz 282 nr 25; Peeters 1985, blz 328 nr 23
datering:	1966
ontwerper:	Marius de Leeuw

P.M. le Blanc e.a., De ramen van de St. Janskathedraal te 's-Hertogenbosch (1987) 82-83

De gebrandschilderde glazen

Noordtransept

23. Het grote glas in de noordgevel van het transept werd op 26 october 1944 door granaatinslag in de oostelijke traptoren van dit transept geheel vernield. Het was een product van het atelier A.M. Schmitz te Aken uit 1865 en beeldde de Geboorte van Christus en de Aanbidding der Koningen uit. Tot plaatsing van dit glas op eigen kosten had het kerkbestuur op 5 october 1864 besloten en een commissie zag toe op de keuze van de wapenschilden en op de kosten die op 25 januari 1865 op ƒ 7.000, - geraamd werden.⁹ De onderste vakken werden beschilderd met de wapens van de toen pontificerende paus Pius IX, van Joannes Zwijsen, de administrator apostolicus van het bisdom, van de bisschop van Haarlem, Petrus Wilmer, die als deken en plebaan der Sint Janskerk haar restauratie begonnen was, voorts de wapens van het Rijk, de Provincie en de Stad. In 1966 kwam het nieuwe gebrandschilderde glas hier ter plaatse gereed, naar een ontwerp van Marius de Leeuw te 's-Hertogenbosch, een uitbeelding van Openbaring 12:11-18 en 22. Links de zevenkoppige draak op de woeste aarde, rechts de Vrouw, gekroond, tronend op de maansikkel. In de top van het venster de letters Alpha en Omega. De gedachte voor dit raam, onheil en hel tegenover haar die de Verlosser zal baren, werd ingegeven door de toenmalige plebaan van Susante.

328

Noten
9.	Notulen van het Kerkbestuur, 5 october 1864 en 25 januari 1865, KA.

C. Peeters, 'De Sint Janskathedraal 's-Hertogenbosch' (1985) 328

1924	mr. P.C. Bloys van Treslong Prins Kerken der provincie Noord-Brabant A. Oosthoek (Utrecht 1924) I 282 (25)
1985	C. Peeters Noordtransept De Sint Janskathedraal 's-Hertogenbosch (1985) 328 (23)
1996	Henny Molhuysen Achter de voorgevel. Drie ramen en twee restauraties Brabants Dagblad donderdag 24 oktober 1996 (foto)
2005	Redactie Het Apocalypsraam in de Bossche Sint-Janskathedraal Marius de Leeuw. Waanders Drukkers (Zwolle 2005) 111